,,Zbrodnia bez kary” - recenzja

 

,,Zbrodnia bez kary”

 

To zbiór reportaży przygotowanych przez dziennikarzy Deutsche Welle, Wirtualnej Polski i Interii, ujawniający kulisy śledztw byłych nazistowskich zbrodniarzy, którzy uniknęli kary i żyli jako szanowani obywatele, rozwijając powojenne kariery.

Ten wspólny dziennikarski projekt, przygotowany niezwykle wnikliwie i metodycznie, pozwala zajrzeć w życie tych znanych i mniej znanych z historii oprawców reżimu hitlerowskiego, których wspólnym powojennym celem było zatarcie śladów zbrodni, uniknięcie kary i kreowanie swego wizerunku wzorowych obywateli, troskliwych ojców i dziadków.

Jak to możliwe, że ,,Anioł Śmierci”, Josef Mengele, ambitny naukowiec z dwoma doktoratami: z medycyny i antropologii, wychowany w katolicko - konserwatywnej rodzinie mieszczańskiej, w swoich pseudomedycznych eksperymentach traktował niewinne dzieci jak króliki doświadczalne? Kto zawinił, że nigdy nie poniósł kary za swe okrutne zbrodnie na dzieciach, a jego rodzina w urokliwym niemieckim Gunzburgu wciąż cieszy się szacunkiem? Publicysta H. Abmayr pisał, że ,,Gunzburg pełen jest akcentów ukazujących rodzinę Mengele w pozytywnym świetle. Nazwiska członków rodzinnego klanu noszą nie tylko dwie ulice, ale także osiedle mieszkaniowe, przedszkole i basen”.

Jak to było, że Hans Krugel, ,,morderca zza biurka”, wydając bezwzględne rozkazy, którymi  ,,odprowadzał” polską inteligencję do ,,Doliny Śmierci” w okolice dzisiejszych Chojnic na Pomorzu, po wojnie został ministrem rządu RFN, a przez rodzinę został zapamiętany jako ,,sympatyczny i kochający życie. Troskliwy ojciec i dziadek”?

Jak to możliwe, że niemiecka lekarka  lublinieckiego szpitala, dr Elisabeth Hecker, której powołaniem było leczyć najmłodszych pacjentów, bez wahania podawała dzieciom zabójczy środek nasenny, by doprowadzać do eutanazji w oddziale B, ulokowanym w willi poza szpitalem dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Lublińcu?

Jak to się stało, iż ta, która uśmiercała dzieci, stworzyła po wojnie Westfalską Klinikę Psychiatryczną dla Dzieci i Młodzieży w Hamm, a do zatrudnionych przez nią lekarzy osobiście apelowała:

,,Kto zajmuje się psychiatrią nieletnich, musi mieć nie tylko serce i umysł, ale musi okazywać je w swoim zachowaniu”?

Jak doszło do tego, że szanowany i poważany, lubiany przez młodzież porucznik policji w małym Esens, Eilert Dieken, przeszedł bez szwanku przez denazyfikację, choć w czasie wojny, pełniąc służbę komendanta policji w Łańcucie, doprowadzał do potwornych egzekucji miejscową ludność? Z jego rozkazu wystrzelano na polu w Markowej całą rodzinę Ulmów; rodziców, sześcioro małych dzieci oraz siódme, które przyszło na świat w ziemi, w trakcie egzekucji. Ulmowie zginęli, bo pomagali Żydom.

W 2013 roku do krewnych rodziny Ulmów przyszedł list od córki nazistowskiego oprawcy. Oto jego treść:

,,Wielce Szanowna Rodzino Ulmów!

(…) Jestem córką zmarłego Eilerta Diekena. Na podstawie listów wiadomo mi, że podczas wojny pełnił służbę w Łańcucie. Ku mojej radości wiem, że wyświadczył ludziom wiele dobra. Zresztą niczego innego bym się nie spodziewała (…)".

To tylko zasygnalizowanie tematów pochodzących ze zbioru ,,Zbrodnia bez kary”.

Ogromny ukłon w stronę autorów za ich obszerną, mozolną pracę na materiałach źródłowych, za wywiady, analizy archiwalne, które pozwoliły zebrać jakże ważny i potrzebny materiał do pracy.

Biografie mniej znanych nazistowskich zbrodniarzy pozwalają ujrzeć ich zbrodnie w nowym świetle, ale także przeanalizować stosunek rodzin do bestialskich czynów popełnionych przez ich bliskich, którzy jawili się jako ludzie prawi i przyzwoici.

Materiał zawarty w lekturze reportaży skłania do przemyśleń w kwestii nierozliczonych i nieukaranych zbrodni hitlerowskich.

Jest to także hołd złożony ofiarom okrutnych zbrodniarzy, których ,,nieskalane”, wydawałoby się dotąd, nazwiska ujrzały światło dzienne, a ich rodziny po latach zmuszone zostały do skonfrontowania się z haniebnymi czynami swych przodków.

Ogromnie ważna, mocna, przejmująca i potrzebna książka.

 

Autorką recenzji jest p. Małgorzata Życińska.