Olga Tokarczuk: "Dom dzienny, dom nocny" - recenzja

 

Olga Tokarczuk - ,,Dom dzienny, dom nocny”

Wydana w 1999 r. powieść stanowi zbiór szkiców i opowiadań pełnych metafizyki i oniryzmu, napisanych pięknym, literackim językiem, wprawiającym w zadumę, refleksję i skłaniającym do zweryfikowania dotychczasowych postaw wobec świata.

Jest to książka magiczna i sentymentalna.

Wspólną cechą tego swoistego zbioru rzeczywistości i marzeń sennych jest umiejscowienie bohaterów, ich losów i wszystkiego, co ich otacza, na ziemiach odzyskanych, Dolnym Śląsku, w okolicach Nowej Rudy, w której mieszka autorka książki.

Główna bohaterka wydaje się być alter ego pisarki.

Przybywa ona wraz ze swoim partnerem, tajemniczym R., do maleńkiej wioski w okolicach Nowej Rudy. Tutaj zamieszkują, mając za sąsiadkę starszą kobietę - Martę, perukarkę, która zadziwia życiową mądrością.

Pisarka sprawnie łączy losy współczesnych mieszkańców z tymi, którzy żyli na tych ziemiach dawno temu lub przybyli tutaj po wojnie, jako przymusowi przesiedleńcy.

Poznajemy m.in. dzieje Kummernis, spisane przez niezwykłego zakonnika Paschalisa, losy nauczyciela gimnazjalnego Ergo Suma, który został panem Bronkiem i pracował jako parobek.

Niezwykle przejmująca jest historia Marka Marka, którego nieszczęśliwe dzieciństwo było przyczyną alkoholizmu w dorosłym życiu.

Jest też dość zabawna historia Krysi, urzędniczki bankowej, która sugerując się snem, postanowiła wyruszyć w świat w poszukiwaniu miłości życia.

W powieści jest wiele odniesień do czasów powojennych, kiedy przybywający ze wschodu osadnicy otrzymywali przydziały na domy i mieszkania poniemieckie. Ich losy często splatały się z losami tych, którzy nadal zamieszkiwali tutaj, będąc już obcymi i niepożądanymi na dotychczasowej swej ziemi.

Wzruszyła mnie opowieść o pięknej parze młodych i wykształconych ludzi, którym sprzyjało szczęście i dobrostan mało znany innym osadnikom. Ich sielankę zburzyła chwila, dziwny zbieg okoliczności i zbyt silne pragnienia przeżycia czegoś niezwykłego, innego i niepowtarzalnego. Stało się to początkiem końca.

Z wielką wrażliwością pochyla się pisarka nad tymi, którzy w latach 90-tych XX wieku odwiedzają dawne ziemie dzieciństwa, przybywając tutaj zza zachodniej granicy. Podróżom tym towarzyszy nostalgia po tym, co bezpowrotnie utracone.

Wiele opowieści przedstawiła pisarka w sposób fragmentaryczny, szatkując je i dawkując po kawałku, mieszając z wprawą czasy, ludzi, zdarzenia, filozoficzne przemyślenia, obrazy z marzeń sennych.

To swoisty dom dzienny i dom nocny w jednym.

Tutaj gromadzona jest energia świata, tego przebrzmiałego i tego, który wciąż trwa, a któremu na nowo się przyglądamy, bo ciągle nas zadziwia.

Jest w nim miejsce na trawy wywołujące alergię, na przepisy z trujących grzybów, na zwierzęta i drzewa w sielskim krajobrazie pogranicza, na ulewne deszcze i piękno zmieniających się pór roku.

Ale także na to, co większe, kosmiczne, wysokie, wszechogarniające, na kometę wiszącą nad przełęczą, na tęsknoty ludzkie, na jasnowidza i jego przepowiednie, na wszystko, co trwa lub odradza się na nowo.

Lektura tej książki jest wciągająca i ,,uzależniająca”. Dla miłośników twórczości Olgi Tokarczuk szczególnie polecana.

Autorką recenzji jest p. Małgorzata Życińska.